با تغییر عادت‌های کوچک والدگری، آینده فرزند دلبندتان را نجات دهید!
دوران نوجوانی یکی از مهم‌ترین دوره‌های زندگی هر فردی است. در این دوران، نوجوانان به‌دنبال کسب هویت مستقل و ایجاد روابط اجتماعی جدید هستند. مهارت دوستیابی در این دوران اهمیت زیادی دارد زیرا تأثیرات زیادی بر رشد روانی و اجتماعی نوجوانان دارد. تیم آکادمی رشد والد و فرزند دانه اهمیت این موضوع را به خوبی در این بخش شرح داده است. در این مقاله به بررسی مهارت دوستیابی در نوجوانان و روش‌های تقویت این مهارت‌ها می‌پردازیم.
دوستیابی مانند دیگر مهارت‌های زندگی نیاز به آموزش دارد. دوستیابی در واقع ترکیبی از چند مهارت دیگر مثل اعتماد به نفس، فن بیان، مدیریت احساسات و… است. در ادامه عناصر مهارت دوستیابی در نوجوانان را شرح می‌دهیم:
اعتماد به نفس پایه و اساس هر رابطه اجتماعی موفقی است. نوجوانان با اعتماد به نفس بیشتر، به‌راحتی می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و دوستان جدیدی پیدا کنند. بخشی از اعتماد به نفس نوجوانان را اطرافیان به آنها می‌دهند، مخصوصا والدین می‌توانند با نوع تعامل و گفت و گویی که با نوجوان خود دارد اعتماد به نفس او را افزایش دهند.
مهارت‌های ارتباطی شامل توانایی گوش دادن، صحبت کردن و درک احساسات دیگران است. آموزش این مهارت‌ها به نوجوانان کمک می‌کند تا بتوانند با دوستان خود ارتباط بهتری برقرار کنند. تمرین‌های روزانه مانند بحث‌های گروهی یا بازی‌های نقش‌آفرینی می‌تواند در این زمینه مفید باشد. شنونده فعال بودن بسیار در ساخت یک ارتباط قوی کمک می‌کند.
نوجوانان باید بیاموزند که چگونه احساسات خود را بشناسند و مدیریت کنند. این مهارت به آنها کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، واکنش‌های مناسبی نشان دهند و از بروز مشکلات ناشی از سوءتفاهم‌ها جلوگیری کنند. کنترل احساسات نه تنها در ایجاد دوستی‌ها بلکه در تمام جوانب زندگی کمک کننده است. مدیریت خشم، اضطراب، استرس و حتی غم و سوگواری می‌تواند در مسیر زندگی هر شخص تاثیر زیادی داشته باشد.
احترام به خود و دیگران یکی از اصول اساسی در ایجاد روابط سالم است. نوجوانان باید یاد بگیرند که چگونه به خود و دوستانشان احترام بگذارند و حقوق دیگران را رعایت کنند. هر رابطه ای که احترام گذاشتن از آن حذف شود، رو به فروپاشی خواهد رفت.
در هر رابطه‌ای ممکن است تعارضاتی بروز کند. نوجوانان باید مهارت‌های حل مسئله و مدیریت تعارض را بیاموزند تا بتوانند در مواجهه با مشکلات، راه‌حل‌های مناسبی پیدا کنند و روابط خود را حفظ کنند. حل مسائل به طوری که واقع بینانه عمل کنند و اشتباهات خود را بپذیرند بسیار مهم است. برخی مواقع حل مساله را فقط به پیدا کردن اشتباهات شخص مقابل ارتباط می‌دهیم و این درست نیست.
نوجوانان باید بتوانند دوستانی را انتخاب کنند که با ارزش‌ها و اهداف آنها همخوانی داشته باشند. با مشاهده اطرافیان و چند بار مکالمه کردن، تا حد بسیار زیادی می‌توان اطلاعاتی مثل هدف زندگی، سبک زندگی و ارزش‌های آنها را به دست آورد. نوجوان باید بتواند تفاوت‌های شخص مقابل را با خود ببیند و تحلیل کند و در صورتی که با او همخوانی داشت وارد مرحله دوستی شود.
حتما در اطراف خود مشاهده کرده‌اید، نوجوانانی که تنها هستند و هیچ دوستی ندارند یا در نهایت فط یک دوست دارند که ارتباط شان به قبل از دوران نوجوانی برمی‌گردد. اغلب این نوجوانان زمان خود را در تنهایی یا در اتاق خود می‌گذرانند. در اینجا علت این رفتار را بررسی می‌کنیم:
یکی از دلایل اصلی مشکل در دوستیابی، عدم اعتماد به نفس است. نوجوانانی که اعتماد به نفس کافی ندارند، به سختی می‌توانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و دوستان جدیدی پیدا کنند. وقتی اعتماد به نفس کم باشد، اقدام برای کارهایی که ریسک بیشتری دارند بسیار محدود می‌شود.
تجربه‌های منفی مانند خیانت دوستان یا طرد شدن از گروه‌های اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد ترس و اضطراب در نوجوانان شود و آنها را از ایجاد روابط جدید باز دارد. اگر یک یا دوبار نوجوان در یک گروه خاص پذیرفته نشود، دیگر برای پذیرفته شدن تلاش نمی‌کند و تنهایی را بیشتر ترجیح می‌دهد.
فشارهای تحصیلی و اجتماعی می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب در نوجوانان شود و آنها را از ایجاد روابط جدید باز دارد. نوجوانانی که بیش از حد مشغول به تحصیل یا فعالیت‌های دیگر هستند، زمان کافی برای برقراری ارتباط با دوستان جدید نخواهند داشت. این افراد بر این باورند که دوستی در دوران نوجوانی باعث می‌شود که وقتشان هدر رود و دیگر نتوانند به فعالیت های خود رسیدگی کنند.
برای پیدا کردن یک دوست خوب باید چند نکته مهم را در نظر داشته باشید. نوجوانان باید دوستانی را انتخاب کنند که با ارزش‌ها و اهداف آنها همخوانی داشته باشند. این امر به ایجاد روابط سالم و پایدار کمک می‌کند. همچنین دوستان باید به یکدیگر احترام بگذارند و حقوق و احساسات یکدیگر را رعایت کنند.
رابطه دوستی خوب رابطه‌ای است که، دوستان در مواقع نیاز از یکدیگر حمایت کنند و همدیگر را تشویق کنند. این حمایت و تشویق به تقویت رابطه و ایجاد اعتماد متقابل کمک می‌کند. صداقت و امانت‌داری از دیگر ویژگی‌های مهم دوستان خوب است. نوجوانان باید دوستانی را انتخاب کنند که قابل اعتماد باشند و صداقت داشته باشند.
برای قطع ارتباط با دوستان، اول باید بتوانید نشانه‌های یک دوست بد را شناسایی کنید. این نشانه‌ها می‌تواند شامل بی‌احترامی، سوءاستفاده، عدم صداقت و عدم حمایت باشد. پس از شناسایی نشانه‌های دوست بد، باید تصمیم قاطعانه‌ای برای قطع ارتباط با آنها بگیرید. این تصمیم باید بر اساس حفظ سلامت روانی و عاطفی خودتان باشد.
قبل از قطع ارتباط، می‌توانید با دوست خود صحبت کنید و دلایل خود را برای قطع ارتباط بیان کنید. این گفتگو می‌تواند به کاهش تنش و جلوگیری از سوءتفاهم‌ها کمک کند. شما باید مرزهای شخصی خود را حفظ کنید و اجازه ندهید که دوستان بد از این مرزها عبور کنند. حفظ مرزهای شخصی به ایجاد و حفظ روابط سالم کمک می‌کند.
روابط دوستانه در دوران نوجوانی نه تنها به شکل‌گیری هویت و اجتماعی شدن کمک می‌کنند بلکه تأثیرات عمیقی بر سلامت روانی نوجوانان دارند. در این بخش به بررسی جزئی‌تر این تأثیرات می‌پردازیم.
دوستان می‌توانند منبع مهمی از حمایت عاطفی برای نوجوانان باشند. در مواقع استرس و اضطراب، دوستان می‌توانند با تبدیل شدن به گوش شنوا و ارائه راهنمایی و حمایت، به کاهش فشارهای روانی کمک کنند. این حمایت می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی در نوجوانان منجر شود.
روابط دوستانه می‌تواند از احساس تنهایی و انزوای نوجوانان جلوگیری کند. داشتن دوستانی که بتوانند با آنها وقت بگذرانند و تجربه‌های مشترکی را به اشتراک بگذارند، به احساس تعلق و پیوند اجتماعی کمک می‌کند. این احساس تعلق می‌تواند بهبود کلی سلامت روانی را به همراه داشته باشد.
نوجوانانی که روابط دوستانه قوی دارند، معمولاً از زندگی رضایت بیشتری دارند. ارتباطات مثبت و حمایت‌های اجتماعی به ایجاد احساس خوشبختی و رضایت کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که نوجوانانی که دوستان نزدیکی دارند، از نظر روانی سالم‌تر و خوشحال‌تر هستند. به صورت کلی داشتن رابطه عاطفی موفق، باعث بهبود خلق خواهد شد.
نوجوانانی که روابط دوستانه سالم و حمایتی دارند، کمتر به رفتارهای پرخطر مانند مصرف مواد مخدر، سوءاستفاده از الکل و رفتارهای پرخطر جنسی گرایش پیدا می‌کنند. دوستان مثبت می‌توانند الگوهای رفتار سالم را ترویج دهند و نوجوانان را از مسیرهای خطرناک دور نگه دارند.
روابط دوستانه به نوجوانان کمک می‌کند تا هویت خود را شکل دهند و استقلال بیشتری پیدا کنند. از طریق ارتباط با دوستان، نوجوانان می‌توانند ارزش‌ها و باورهای خود را بررسی و تقویت کنند. این فرآیند به تقویت هویت فردی و افزایش استقلال نوجوانان کمک می‌کند.
تحقیقات نشان داده است که روابط دوستانه می‌تواند به کاهش علائم افسردگی و اضطراب در نوجوانان کمک کند. دوستان می‌توانند به عنوان منابع حمایتی عمل کنند و نوجوانان را تشویق به مواجهه با مشکلات و پیدا کردن راه‌حل‌های مناسب کنند. این حمایت‌ها می‌تواند به کاهش استرس و افزایش سلامت روانی منجر شود. درنهایت وقت گذارندن با دوستان باعث می‌شود احساس شادمانی و سرخوشی بیشتر تقویت شود.
والدین نقش مهمی در رشد و توسعه مهارت‌های دوستیابی نوجوانان ایفا می‌کنند. این نقش از طریق ارائه الگوهای مناسب، حمایت عاطفی و آموزش مهارت‌های اجتماعی تحقق می‌یابد. در ادامه این موضوع را بررسی می‌کنیم:
والدین با ارائه الگوهای مثبت در روابط اجتماعی خود می‌توانند به نوجوانان نشان دهند که چگونه باید روابط سالم و پایداری را برقرار کنند. مشاهده رفتارهای محترمانه، صادقانه و حمایتی والدین در روابطشان با دیگران، می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا این رفتارها را در روابط دوستانه خود بپذیرند و به کار گیرند. رعایت این الگوها در دل خانواده باعث می‌شود که در نوجوان نهادینه شود.
والدین می‌توانند نوجوانان را تشویق کنند تا در فعالیت‌های گروهی و اجتماعی شرکت کنند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل ورزش‌های تیمی، کلاس‌های هنری، گروه‌های موسیقی یا فعالیت‌های داوطلبانه باشد. شرکت در این فعالیت‌ها فرصتی برای تمرین مهارت‌های ارتباطی و دوستیابی فراهم می‌آورد و به نوجوانان کمک می‌کند تا دوستان جدیدی پیدا کنند.
والدین می‌توانند به صورت مستقیم به نوجوانان مهارت‌های دوستیابی را آموزش دهند. این آموزش‌ها می‌تواند شامل مهارت‌های گوش دادن فعال، ارتباط مؤثر، مدیریت تعارض و احترام به دیگران باشد. والدین می‌توانند از موقعیت‌های روزمره برای آموزش این مهارت‌ها استفاده کنند و به نوجوانان نشان دهند که چگونه باید در موقعیت‌های مختلف رفتار کنند.
والدین باید محیطی حمایتی و باز برای گفتگو با نوجوانان فراهم کنند. این محیط باید به نوجوانان اجازه دهد که بدون ترس از قضاوت، احساسات و مشکلات خود را با والدین در میان بگذارند. والدین باید گوش شنوایی برای مشکلات نوجوانان و نگرانی‌های آنها داشته باشند و آنها را در پیدا کردن راه‌حل‌های مناسب یاری کنند. در اینجا والدین باید امن بودن را از قبل برای نوجوان خود فراهم کرده باشند.
والدین می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا احساسات خود را شناسایی و مدیریت کنند. این مهارت به آنها کمک می‌کند تا در موقعیت‌هایی که مسائل مختلف رخ می‌دهد، واکنش‌های درستی نشان دهند و از بروز مشکلات پیشگیری کنند. والدین می‌توانند با گفتگو درباره احساسات و ارائه راهنمایی‌های مناسب، به نوجوانان در این زمینه کمک کنند. شناخت احساسات و نیازهایی که باعث بروز این احساسات می‌شود بسیار کمک کننده است.
در صورت بروز مشکلات در روابط دوستانه، والدین باید به نوجوانان کمک کنند تا این مشکلات را مدیریت کنند. این می‌تواند شامل ارائه راهکارهای حل مسئله، گفتگو درباره احساسات و ارائه حمایت عاطفی باشد. والدین باید نوجوانان را تشویق کنند تا با مشکلات دوستانه به‌طور سالم و سازنده برخورد کنند.
شبکه‌های اجتماعی نقش مهم و پیچیده‌ای در روابط دوستانه نوجوانان ایفا می‌کنند. این پلتفرم‌ها می‌توانند فرصت‌هایی برای ایجاد و تقویت روابط فراهم کنند، اما در عین حال چالش‌ها و خطراتی نیز به همراه دارند. در ادامه، به بررسی تاثیرات مثبت و منفی شبکه‌های اجتماعی بر روابط دوستانه نوجوانان می‌پردازیم:
شبکه های اجتماعی می‌توانند تاثیرات مثبتی بر دوستیابی در نوجوانی داشته باشند. این تاثیرات شامل موارد زیر می‌شود:
شبکه‌های اجتماعی به نوجوانان این امکان را می‌دهند که با افراد جدیدی از سراسر جهان آشنا شوند. این پلتفرم‌ها فرصت‌هایی برای ایجاد دوستی‌های جدید و گسترش دایره دوستان فراهم می‌کنند. نوجوانان می‌توانند با افرادی که علایق و اهداف مشترکی دارند، ارتباط برقرار کنند و روابط دوستانه معناداری بسازند.
شبکه‌های اجتماعی به نوجوانان کمک می‌کنند تا با دوستان فعلی خود در ارتباط باشند، حتی اگر در فاصله‌های جغرافیایی دوری از هم باشند. این پلتفرم‌ها امکان به اشتراک‌گذاری لحظات مهم، ارسال پیام و انجام مکالمات ویدئویی را فراهم می‌کنند که می‌تواند به تقویت روابط دوستانه کمک کند.
نوجوانان می‌توانند از طریق شبکه‌های اجتماعی حمایت‌های عاطفی و روانی دریافت کنند. گروه‌ها و انجمن‌های آنلاین می‌توانند محیط‌های حمایتی برای نوجوانان فراهم کنند، به ویژه برای کسانی که ممکن است در محیط‌های فیزیکی خود احساس تنهایی یا انزوا کنند. این پلتفرم‌ها می‌توانند فرصتی برای به اشتراک‌گذاری تجربیات و دریافت مشاوره‌های مفید باشند.
شبکه‌های اجتماعی علاوه بر تاثیرات مثبتی که دارند تاثیرات منفی هم بر دوستیابی در نوجوانی خواهند داشت. این تاثیرات شامل موارد زیر می‌شود:
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند منبع فشار اجتماعی برای نوجوانان باشند. مشاهده تصاویر و پست‌های دوستان و افراد مشهور می‌تواند به مقایسه‌های ناواقعی و افزایش استرس و اضطراب منجر شود. نوجوانان ممکن است احساس کنند که باید با استانداردهای غیرواقعی مطابقت داشته باشند که این می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و افزایش ناراحتی روانی منجر شود.
استفاده بیش از حد از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به کاهش تعاملات حضوری نوجوانان با دوستان و خانواده منجر شود. این کاهش تعاملات می‌تواند به کاهش مهارت‌های ارتباطی حضوری و ایجاد مشکلات در روابط دوستانه منجر شود. نوجوانانی که بیشتر وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند، ممکن است از تجربیات اجتماعی واقعی محروم شوند.
شبکه‌های اجتماعی می‌توانند خطرات امنیتی و حریم خصوصی برای نوجوانان به همراه داشته باشند. به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی و تصاویر ممکن است به سوءاستفاده‌های مختلف منجر شود. والدین و مربیان باید نوجوانان را درباره اهمیت حفظ حریم خصوصی و امنیت آنلاین آگاه کنند و به آنها کمک کنند تا از خود در برابر خطرات آنلاین محافظت کنند.
استفاده نادرست و افراطی از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند تاثیرات منفی بر سلامت روانی نوجوانان داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که زمان زیاد صرف‌شده در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند به افزایش افسردگی، اضطراب و احساس تنهایی منجر شود. نوجوانانی که به طور مداوم در معرض محتواهای منفی یا تحقیرآمیز قرار می‌گیرند، ممکن است از نظر روانی آسیب ببینند.
پدیده فومو یا ترس از دست دادن، یکی از تاثیرات منفی شبکه‌های اجتماعی است. نوجوانان ممکن است احساس کنند که در حال از دست دادن تجربیات مهمی هستند که دیگران در حال تجربه آنها هستند. این احساس می‌تواند به افزایش استرس و اضطراب منجر شود و روابط دوستانه را تحت تاثیر قرار دهد.
فعالیت‌های گروهی نقش بسیار مهمی در تقویت مهارت‌های دوستیابی نوجوانان ایفا می‌کنند. این فعالیت‌ها به نوجوانان فرصت می‌دهند تا در محیط‌های اجتماعی متنوع شرکت کنند، مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند و روابط دوستانه جدیدی برقرار کنند. در این بخش به این موضوع می‌پردازیم:
فعالیت‌های گروهی به نوجوانان کمک می‌کنند تا مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشند. این فعالیت‌ها شامل فرصت‌هایی برای گفتگو، بحث و تبادل نظر با همسالان می‌شوند. نوجوانان در این محیط‌ها یاد می‌گیرند چگونه به صورت مؤثر گوش دهند، نظرات خود را به اشتراک بگذارند و به طور سازنده با دیگران ارتباط برقرار کنند. این مهارت‌ها در ایجاد و حفظ روابط دوستانه بسیار حائز اهمیت هستند.
فعالیت‌های گروهی معمولاً نیاز به همکاری و کار تیمی دارند. نوجوانان در این محیط‌ها یاد می‌گیرند که چگونه با دیگران همکاری کنند، نقش‌ها و مسئولیت‌ها را تقسیم کنند و به هدف مشترکی دست یابند. این تجربیات به تقویت مهارت‌های دوستیابی کمک می‌کنند، زیرا نوجوانان می‌آموزند که چگونه در یک گروه به خوبی کار کنند و به دیگران اعتماد کنند.
فعالیت‌های گروهی محیط‌هایی فراهم می‌کنند که در آن نوجوانان می‌توانند با افراد جدید آشنا شوند و روابط دوستانه جدیدی برقرار کنند. این فعالیت‌ها فرصت‌های اجتماعی متعددی برای ملاقات با همسالان و ایجاد دوستی‌های جدید فراهم می‌آورند. این امر به گسترش دایره دوستان و تقویت مهارت‌های دوستیابی کمک می‌کند.
فعالیت‌های گروهی می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا مهارت‌های مدیریت تعارض و حل مسئله را بیاموزند. در هر گروهی ممکن است تعارضاتی بروز کند و نوجوانان در این محیط‌ها یاد می‌گیرند که چگونه با این تعارضات به صورت سازنده برخورد کنند. این مهارت‌ها به آنها کمک می‌کند تا در روابط دوستانه خود نیز بتوانند مشکلات را به خوبی مدیریت کنند و روابط سالمی داشته باشند.
شرکت در فعالیت‌های گروهی به نوجوانان احساس تعلق به یک گروه یا جامعه می‌دهد. این حس تعلق می‌تواند به تقویت هویت فردی و اجتماعی نوجوانان کمک کند. احساس تعلق به یک گروه باعث افزایش رضایت از زندگی و تقویت روابط دوستانه می‌شود. حس پذیرفته شدن توسط یک گروه که به آن تعلق دارید بسیار کمک کننده است.
روابط دوستانه نقشی بسیار حیاتی در سلامت روانی نوجوانان ایفا می‌کنند. دوستان نه تنها به عنوان منابع حمایت عاطفی عمل می‌کنند بلکه به تقویت مهارت‌های اجتماعی، کاهش رفتارهای پرخطر و افزایش رضایت از زندگی کمک می‌کنند. بنابراین، ایجاد و حفظ روابط دوستانه سالم و حمایت‌کننده باید به عنوان یکی از اولویت‌های مهم در دوران نوجوانی مد نظر قرار گیرد. فعالیت‌های گروهی، والدین و شبکه‌های اجتماعی در تقویت مهارت‌های دوستیابی نوجوانان تاثیر گذار هستند.
آکادمی رشد والد و فرزند دانه
ما در آکادمی دانه مسائل تربیتی و آموزشی کودک و نوجوان را به والدین، معلمان، مربیان، روانشناسان و مشاوران آموزش می دهیم.
ایمیل: site@daneh.me
تلفن:09055865521
