افسردگی در نوجوانان دختر، یکی از چالشهای مهم دوران بلوغ است. دوران نوجوانی و بلوغ تغییرات جسمی، روانی و اجتماعی زیادی را برای شخص به همراه دارد و همین امر باعث بالا رفتن احتمال بروز افسردگی میشود. در این مقاله، به بررسی علائم، علل و راههای پیشگیری و درمان افسردگی در نوجوانان دختر پرداختهایم .
علائم افسردگی در دختران نوجوان
افسردگی در این گروه سنی با مجموعهای از نشانههای احساسی، رفتاری و جسمی همراه است. هر نشانه را به تفکیک در ادامه نام میبریم:
نشانههای احساسی افسردگی در نوجوان دختر:
- احساس ناامیدی و بیارزشی
- تمایل به گریههای بیدلیل
- حساسیت بیشازحد به انتقاد یا طرد شدن
نشانههای رفتاری افسردگی در نوجوان دختر :
- انزواطلبی و کاهش روابط اجتماعی
- افت عملکرد در مدرسه و فعالیتهای روزمره
- تمایل به خودآزاری یا صحبت از خودکشی
نشانههای جسمی افسردگی در نوجوان دختر
- اختلالات خواب (بیخوابی یا خواب زیاد)
- کاهش یا افزایش اشتها
- شکایت از دردهای بدون دلیل پزشکی (مانند سردرد و درد شکم)
عوامل مؤثر در ایجاد افسردگی در نوجوانان دختر
عوامل زیادی در بروز افسردگی در نوجوانان دختر دخیل هستند. در ادامه عوامل شایع در بروز افسردگی را نام میبریم.
1_ تغییرات هورمونی
به هم ریختگی در ترشح هورمونها و همچنین ترشح هورمونهای جدید در بدن دختران باعث تغییرات در خلق و خوی آنها میشود. افزایش استروژن در دوران بلوغ دختران میتواند عاملی در بروز حالات غم و افسردگی باشد.
2_ تصویر بدنی و انتظارات اجتماعی
تبلیغات، سوشال مدیا، مدلهای فشن شو و… همگی باعث میشوند که تعریف جامعه از زیبایی ظاهری تغییر کند و به دنبال این مساله نوجوانان دختری که در چهارچوب این مد قرار داشته باشند اعتمادبهنفس خود را از دست داده و یک قدم به افسردگی نزدیک میشوند.
2_ محیط خانوادگی
وجود تنش در خانواده، انتظارات بیشازحد والدین، مقایسه نوجوان با دیگری یا اختلافات خانوادگی میتواند زمینهساز افسردگی باشد. نوجوان در حین این اختلافات گفت و گوهای درونی سرزنشگرانهای با خودش را تجربه میکند و خشم درونیاش به شکل افسردگی خود را نشان میدهد.
3_ فشارهای تحصیلی
رقابت در مدرسه و تاکید بر موفقیت تحصیلی و گرفتن بالاترین نمره باعث ایجاد استرس در نوجوانان میشود. اینکه اگر نمره کمتری در یک درس داشته باشند، به اندازه کافی خوب و دوست داشتنی نیستند باعث میشود به سمت افسردگی کشیده شوند.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای پیشگیری و درمان افسردگی در نوجوانان دختر
راهکارهای درمان برای هر شخص متفاوت خواهد بود و انتخاب شیوه مناسب درمان به شرایط زندگی فرد، سن، شخصیت و شدت علائم بستگی دارد. در ادامه راهکارهای رایجی که برای پیشگیری و درمان افسردگی در نوجوانان دختر استفاده میشود، اشاره کردهایم:
تشخیص زودهنگام: آگاهی والدین از نشانههای افسردگی میتواند به مداخله زودهنگام کمک کند.
ارتباط با نوجوان: ایجاد محیطی امن برای بیان احساسات و دغدغهها اهمیت دارد، بنابراین والدین باید حتما به دنبال ایجاد ارتباط موثر با نوجوان خود باشند.
کمک حرفهای:
- مشاوره روانشناختی: مشاوره و جلسات رواندرمانی میتواند به شناخت بهتر احساسات نوجوان کمک کند.
- دارودرمانی: در صورت نیاز، تحت نظر پزشک روانپزشک تجویز میشود.
سبک زندگی سالم:
- ورزش منظم
- خواب کافی
- تغذیه متعادل
تقویت معنویت و باورها: ایجاد حس معنا و هدف میتواند اثرات مثبتی داشته باشد.
نشانه های تغییر رفتار نوجوانان در زمان افسردگی
تغییرات رفتاری در افسردگی نوجوانان معمولاً شامل موارد زیر است که میتوانند نشانههای جدی باشند و نیاز به توجه والدین و متخصصان دارند:
- انزوای اجتماعی: در این زمان نوجوانان دختر تمایل به دوری از دوستان، خانواده و فعالیتهای اجتماعی که قبلاً برایشان لذتبخش بود را دارند. آنها خیلی کمتر از قبل در جمعهای دوستانه و خانوادگی ظاهر میشوند.
- افت عملکرد تحصیلی: کاهش انگیزه برای تحصیل، غیبتهای مکرر از مدرسه یا افت نمرات نیز از تغییرات رفتاری آنهاست. در زمان افسردگی تمرکز به شدت کاهش پیدا میکند و همین امر باعث افت تحصیلی میشود.
- رفتارهای مخرب یا خطرناک: رفتارهایی مثل خودآزاری (مانند بریدن پوست)، یا آسیب زدن به خود، مصرف الکل و مواد مخدر در زمان افسردگی در نوجوانان دختر ممکن است رخ دهد.
- تغییرات در ظاهر و بهداشت شخصی: اغلب دخترانی که دچار افسردگی میشوند کمتر به زیبایی، تمیزی و نظافت ظاهر خود توجه میکنند.
- اختلالات خواب و غذا: این علائم ممکن است به شکل خواب بسیار زیاد (بیشتر از 8 ساعت در شبانه روز ) یا برعکس بی خوابی خود را نشان دهد. کاهش یا افزایش اشتها و تغییر در وزن هم یکی دیگر از علائم تغییرات رفتاری در زمان افسردگی نوجوانان است.
- عصبانیت و انفجارهای خشم: واکنشهای شدید و بیش از اندازه به مسائل کوچک یا احساس ناامیدی عمیق در طول روز و در همه امور یکی دیگر از تغییرات رفتاری در افسردگی دختران نوجوان است.
اگر این تغییرات با شدت و به مدت طولانی مشاهده شوند، توصیه میشود که نوجوان تحت ارزیابی روانشناختی قرار گیرد. توجه کنید که با دقت این علائم را بررسی کنید و حتما با پزشک مشورت کنید.
برخورد صحیح والدین با افسردگی نوجوانان دختر
والدین میتوانند نقش کلیدی در کمک به نوجوانانی که با افسردگی دستوپنجه نرم میکنند، ایفا کنند. برخورد صحیح با این مشکل مستلزم ترکیبی از آگاهی، صبوری، و اقدامات هدفمند است. در ادامه، راهکارهایی برای والدین ارائه شده است:
1_ تشخیص و درک افسردگی
- آگاهی از علائم: والدین باید علائمی مانند انزوا، تغییرات در اشتها و خواب، افت عملکرد تحصیلی، یا رفتارهای خطرناک را شناسایی کنند.
- تمایز بین تغییرات طبیعی و اختلالات روانی: افسردگی با نوسانات خلقی طبیعی دوران نوجوانی متفاوت است. توجه به شدت و مدتزمان علائم اهمیت دارد.
2_ ایجاد فضای امن برای گفتوگو
- گوش دادن بدون قضاوت: به نوجوان اجازه دهید احساسات و نگرانیهای خود را بیان کند، بدون اینکه از سرزنش یا انتقاد بترسد. فضایی امن برای ابراز وجود کردن، گفتن احساسات، نظرات و عقاید نوجوان ایجاد کنید.
- بیان همدلی: احساسات نوجوان را جدی بگیرید و به او نشان دهید که در کنار او هستید. با او صمیمانه برخورد کنید و نشان دهید که واقعا دوستش دارید. عشق بدون قید و شرط میتواند نوجوان را تا حد زیادی از افسردگی دور کند.
3_ تشویق به جستجوی کمک حرفهای
- مراجعه به مشاور یا روانپزشک: اگر علائم افسردگی جدی است، والدین باید کمک حرفهای را در نظر بگیرند.
- پشتیبانی از درمان: اطمینان حاصل کنید که نوجوان به جلسات مشاوره یا درمان دارویی خود ادامه میدهد.
4_ حمایت از سبک زندگی سالم
- ترویج فعالیتهای جسمی: ورزش میتواند به بهبود خلقوخوی نوجوان کمک کند. سعی کنید در طول هفته فعالیت ورزش را با یک دیگر انجام دهید. این امر به داشتن یک ارتباط غنی بین شما و نوجوانتان نیزکمک میکند.
- تغذیه مناسب: مصرف مواد مغذی برای حفظ سلامت جسم و روان ضروری است. اثر تغذیه بر سلامت مغز و روان انسانها بسیار مشهود است. پس حتما با مطالعه یا کمک از یک پزشک تغذیه، برنامه غذایی مناسب خانواده خودتان را داشته باشید.
- تشویق به خواب کافی: والدین باید عادات خواب سالم را در نوجوان تقویت کنند. سعی کنید که در خانواده ساعت خواب و بیداری معینی داشته باشید.
بیشتر بخوانید:
ارتباط خودکشی و افسردگی در نوجوانان دختر
افسردگی یکی از اصلیترین عوامل خطر برای خودکشی در دختران نوجوان است. افسردگی معمولاً با احساس ناامیدی عمیق و بیارزشی همراه است. این احساسات ممکن است نوجوان را به سمت افکار مکرر درباره مرگ یا خودکشی سوق دهد. برخی نوجوانان افسرده ممکن است از خودکشی بهعنوان راهی برای فرار از دردهای روحی خود فکر کنند.
همچنین افسردگی باعث کاهش توانایی نوجوان در حل مسئله و مدیریت استرس میشود. این وضعیت ممکن است آنها را نسبت به پیامدهای بلندمدت تصمیمات خود بیتوجه کند. قدرت تصمیم گیری در زمان افسردگی کاهش پیدا میکند و شخص به دنبال آسانترین راه در زمان بروز مشکلات است.
دختران نوجوان افسرده اغلب از دیگران فاصله میگیرند و احساس تنهایی و بیپناهی میکنند. این انزوا ممکن است حس ارتباط با زندگی را کاهش دهد و خطر خودکشی را افزایش دهد. احساس اینکه، کسی آنها را درک نمیکند یا به مشکلاتشان اهمیت نمیدهد، میتواند خطر افکار و اقدام به خودکشی را افزایش دهد.
پیشنهاد کتاب برای افسردگی در نوجوانان دختر
برای آشنایی بیشتر با افسردگی در دختران نوجوان و ارائه راهکارهای مفید برای کمک به آنها، مطالعه کتابهای زیر پیشنهاد میشود:
کتاب “مقابله با افسردگی در جوانان” نوشته کارول فیتس پاتریک و جان شری، ترجمه نیره اقبالیان
این کتاب به والدین و خانوادهها کمک میکند تا نشانههای افسردگی را در نوجوانان تشخیص داده و با ارائه شگردهای کاربردی، به مدیریت شرایط بپردازند. این اثر شامل توصیههای عملی و دقیق برای پیشگیری و مدیریت افسردگی است.
کتاب “راهنمای افسردگی نوجوانان” نوشته کتی هرلی، ترجمه دل آرام جمعیان
این کتاب بر بهبود خلقوخو، افزایش اعتمادبهنفس و ایجاد انگیزه در نوجوانان تمرکز دارد و ابزارهای عملی برای نوجوانان و والدین آنها فراهم میکند.
کتاب “اختلال افسردگی در کودکان و نوجوانان“ نوشته دکتر نسرین دودانگی و دکتر مجتبی کریمی آبگرمانی
این کتاب به بررسی عمیق نشانهها، عوامل خطر، و راههای درمان افسردگی در کودکان و نوجوانان میپردازد. همچنین به موضوعات مرتبط با خودکشی و نحوه مدیریت این خطرات پرداخته است.
کلام آخر
افسردگی در دختران نوجوان یک مشکل جدی است که نیاز به توجه ویژه دارد. آگاهی، پیشگیری و استفاده از خدمات حرفهای میتواند کمک کند تا نوجوانان این مرحله حساس را با موفقیت پشت سر بگذارند. افسردگی در نوجوانان دختر نتیجه ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی، اجتماعی و محیطی است. آگاهی از این عوامل و ارائه حمایتهای لازم میتواند به پیشگیری از افسردگی یا مدیریت بهتر آن کمک کند.
منابع: